Community overleg Staatssecretaris Heemskerk

Op woensdag 25 februari was er een overleg tussen het programma bureau NOiV en leden van de Nederlandse opensource community. Dit overleg was mede ingegeven door een aantal mailwisselingen tussen Staatssecretaris Frank Heemskerk (Economische Zaken) en mensen uit de community waarin zij hun zorgen uitten over de voortgang van de implementatie van het Actieplan Nederland Open in Verbinding. In het overleg werd door allen aanwezigen openlijk gesproken over de obstakels die zij zagen en wat er gezamenlijk aan gedaan kon worden. Tijdens het overleg zijn er vele concrete plannen en suggesties opgeworpen om NOiV een extra duw te geven. Voorzitter van het overleg Frans Nauta wilde dat deze ideeën in compacte vorm aan Heemskerk gepresenteerd werden zodat deze kennis kon nemen van extra mogelijkheden voor actie.

Op 23 april was dan het overleg met Heemskerk. In de aanloop er naar toe begonnen wat geruchten de ronde te doen over de aard van de bijeenkomst en de voorstellen. Een aantal partijen die niet aan tafel zaten hadden het beeld dat anderen op politiek niveau een ‘markt’ aan het verdelen waren en dat zij werden buitengesloten. Stevige mailtjes en artikelen volgden. Er was natuurlijk geen sprake van een markt en al helemaal niet van uitsluiting. Extra prikkelend in de hele sage was dat de hardste klagers zelf een maand daarvoor een plan op EZ hadden afgevuurd zonder daar de community van te voren in te kennen.

In het overleg met Heemskerk presenteerden vertegenwoordigers van Holland Open, het Free Knowledge Institute, de Open Doc Society, Internet Society en Stichting NLnet concrete plannen. Enerzijds richtten deze plannen zich op projecten om meer voorlopers in Nederland te realiseren. Anderzijds voorlichting, opleiding en training op het gebeid van opensource en open standaarden te versnellen. Die plannen, met additionele uitwerkingen komen beschikbaar op de sites van de respectievelijke organisaties.

Mijn eigen bijdrage bestond uit drie beleidsmatige voorstellen om de fundamentele spelregels van IT-strategie een beetje aan te passen. Deze waren bedoeld als smaakmakers voor een meer gedetailleerder voorstel dat gaat volgen.

Focus de beleidsmatige energie en middelen op die sectoren van de markt waar de verstoring het grootst is. Dat was, en is, de desktop. De motie Vendrik gaf dat in 2002 al aan en tot op de dag van vandaag blijkt dit de onneembare berg van vendor-lock te zijn die we nog moeten bedwingen. Deze week werd dit in Amsterdam nog weer eens bevestigd. Het is legitiem voor EZ om te interveniëren in falende markten. Daar waar de markt goed haar werk doet (bijvoorbeeld content management systemen) is die interventie niet zo van belang.

Hou bij de ontwikkeling van IT-strategie het einddoel in het oog. Te vaak nog wordt de bestaande legacy, inclusief ongewenste afhankelijkheden, verheven tot uitgangspunt. “het is nu eenmaal zo dat we erg afhankelijk zijn van…” lees je dan in memo’s. Maar het probleem tot norm verklaren is niet de manier om van problemen af te komen en maakt ze alleen groter. Dat het einddoel soms ver weg is en pas over vele jaren bereikt wordt is geen probleem. Van belang is het een duidelijke koers uit te zetten en deze vol te houden. In beweging blijven is hierbij van groot belang. Zolang men in de richting van de uitgezette koers beweegt blijft het voor iedereen duidelijk wat die koers is. Zodra met gaat stilzitten ontstaat de verwarring.

Leg de kosten van de exit strategie niet bij de opvolger maar bij de veroorzaker van die hoge exit kosten en verwerk ze in de totale business case. Tot nu toe worden bij migraties van gesloten naar open systemen de hoge exit kosten doorberekend in de business cases van de opvolgers. Dit beloont de leverancier die hoge uitstap kosten creëert door gesloten standaarden en andere vendor-lock mechanismen. Door bij de aanschaf van alle toekomstige systemen de exit bij de kosten mee te nemen ontstaat een eerlijker vergelijking tussen de kosten van open en gesloten systemen en krijgen leveranciers de prikkel hun systemen zo open mogelijk op te leveren.

Deze drie punten zijn de eerste van een lijst beleidsmatige aanbevelingen die we vanuit de community aan het Ministerie van EZ gaan aanbieden. Slides in ODF en PDF.

Frank Heemskerk gaf aan dat hij erg blij was met alle input, ook al zijn er lang niet voor al die mooie ideeën meteen de middelen om ze uit te voeren (had iets te maken met wat problemen in de financiële sector). De ideeën worden in overleg met EZ en NOiV verder uitgewerkt en na de zomer is er een vervolgoverleg. Tegen die tijd moeten de eerste resultaten van dit overleg zichtbaar zijn.

Afsluitend wil ik op deze plek even Getronics en Microsoft Nederland bedanken voor de  glasheldere case en de perfecte timing daarvan voor dit overleg. Het bericht over de onvrede van de Gemeente Amsterdam met de hoge vendor lock-in van Getronics en het besluit om dan maar versneld de alternatieven in te voeren had niet beter getimed kunnen worden. Persoonlijk heb ik extra genoten van de ironie dat het online volgen van de raadsvergadering niet mogelijk bleek zonder Microsoft Windows.

Naar aanleiding van deze ervaringen is de Gemeente Amsterdam reeds bezig een klachtenbrief naar de Nederlandse Mededings Authoriteit te formuleren. Een NMA die trouwens net zelf heeft aangegeven het technisch niet haalbaar te achten om van desktop software te wisselen. Wel spannend of de NMA nu nog steeds blijft volhouden dat er geen verstoorde marktwerking is op de desktop! Wellicht toch eens tijd voor een briefje.